Felç nedir?
Felç, duyu kaybıyla
birlikte görülebilen, kas işlevinde bir kayıp içeren bir durumdur ve aynı
zamanda duyu kaybı olarak da adlandırılır. Bu terim, sinirlerin etkisiz hale
getirilmesi anlamına gelen Yunanca kelimeden türemiştir. Bunun nedeni, sinir
sisteminde genellikle motor fonksiyon kaybı ya da duyusal bilgi kaybı
olmasıdır.
Felce yol açan iki ana sebep bulunmaktadır. Felç, beyinde ya da omurilikte
oluşan hasarlar nedeni ile ortaya çıkar. İleri yaşlarda daha sık karşılaşılan
felç, vücudun tamamında değil sadece belli bir kısmında görülür. Felçte his ve
hareket kaybı genellikle tek taraflı olup vücudun sadece sağ ya da sol
tarafında görülür.
Felç sebepleri nelerdir?
Birinin geçici veya kalıcı felç geçirmesinin olası
birkaç nedeni vardır. Genellikle omurilik ya da sinir sisteminin diğer
kısımlarında oluşan hasarların bir sonucu olarak ortaya çıkar. Bu hasarlar:
Ek olarak, bazı ilaçlar sinirlerin işlevini etkiler ve
nadir durumlarda felce neden olabilir.
Felcin türleri nelerdir?
Felç, vücudun yüz veya el
gibi belirli bir kısmı etkilendiğinde lokalize olarak veya vücudun geniş bir
bölümü etkilenirse genel felç olarak sınıflandırılabilir. Etkilenen vücudun
belirli alanlarını tanımlamak için daha spesifik terimler de vardır:
Felç sebep olduğu durumlar nelerdir?
Felç, başka sağlık sorunlarına da yol açabilir.
Özellikle üriner inkontinans ve barsak inkontinansının felce maruz kalmış
birçok insanı etkilediği bilinmektedir. Buna ek olarak, hem erkekler hem de
kadınların cinsel fonksiyonları olumsuz etkilenir.
Vücuttaki belirli dokulara aşırı basınç uygulanması
nedeniyle basınç ülseri de meydana gelebilir.
Birçok kişi, felç ile ilgili değişikliklerin sonucu
olarak psikolojik etkiler yaşar. Depresyon çok yaygındır çünkü bireyler, alışık
oldukları yaşamı sürdüremezler ve bu değişime uyum sağlamak zor olabilir.
Felç tedavisi nasıl yapılır?
Felç tedavisi sürecinde amaç,
genel olarak, en yüksek yaşam kalitesi ile mümkün olduğunca bağımsız
yaşamaktır. Felç olan her hasta için optimal tedavi, felcin türüne ve yaşam
kalitesine olan etkisine bağlıdır.
Engellilere yardımcı olan cihazlar, bazı felç
türlerine çözüm sunabilir. Örneğin, vücudun alt kısmının işlevini yitiren
paraplejikler, tekerlekli bir sandalyeyi kullanabilir ve nispeten bağımsız bir
yaşam tarzı yaşayabilir.
Vücudun üst kısmında da felç olan insanlar için,
elektrikli bir tekerlekli sandalye ellerindeki hareketi kontrol etmeleri
durumunda hareketlilik konusunda yardımcı olabilir.
Ortezler, ekstremite fonksiyonunu iyileştirmek ve
etkilenen kaslardaki zayıflıkları telafi etmek için tasarlanmış bir başka
alternatiftir.
Felç komplikasyonlarında takip çok önemlidir. Olası
komplikasyonların farkında olmak, böylece işaretlerin meydana gelmesi durumunda
daha erken teşhis edilebilmesine yardımcı olur. Erken teşhis hastanın
tedavisini kolaylaştırır ve yaşam kalitesinin yükselmesini sağlar. Ek olarak,
bu koşulların tıbbi tedavisi haklı çıkar ve her hastain yaşam kalitesini
yükseltmek için ele alınmalıdır.
Felç rehabilitasyonu hakkında bilinmesi
gerekenler
Felç rehabilitasyonu seansları
yaklaşık 1,5 ila 2 saat arasında değişiklik gösterir. Rehabilitasyondan önce
fizyoterapist hastaya özel bir tedavi planı çıkarılır. Tedavide hastanın yaşı,
sağlık durumu, felç durumun şiddeti ve felcin nedeni dikkate alınır. Felç
rehabilitasyonunda hastaya uygulanan fizik tedavinin olumlu ya da olumsuz sonuç
vermesi felcin seviyesine bağlıdır. Fizik tedavide amaç hastanın kendi bakımını
gerçekleştirmesini sağlamaktır.
Felç rehabilitasyonunda hastalara akıllı cihazlar
eşliğinde egzersiz uygulamaları, soğuk sıcak tedavi yöntemi ve
masajlar uygulanır. Felç tedavisinde en etkili yöntemlerden biri de havuz
egzersizleridir. Su vücudun büyük bir ağırlığını kaldırarak tedaviye yardımcı
olur. Bu sayede hastanın taşıdığı yük azalır ve kendisine verilen hareketleri
daha kolay yapar.
Fizik tedavinin ana amacı öncellikle hastanın eski
işlevini yerine getirmek veya iyileştirme sağlamaktır. Hastanın duş almak,
yemek yemek, tuvalet ihtiyacını karşılamak kendi ihtiyaçlarını giderebilmesi
sağlanmalıdır. Ayrıca yutkunma ve konuşma egzersizleri de uygulanır. Fizik
tedavide ayrıca psikolojik destek de verilir.
Omurilik Felci
Omurilik felci genel olarak düşme, yaralanma, trafik
kazaları, şiddetli çarpma ve şiddetli darbe gibi durumlarda ortaya çıkar. Bu
nedenle oldukça sık bir şekilde ortaya çıkmaktadır.
Omurilik felcinde genel olarak bütün vücudun işlevi
kaybedilmez. Omurilik felcinde yalnızca sağ ya da sol bacak, kol, bel, omuz
ayrı yarı işlevini yitirebilir. Omurilik felci darbenin alındığı noktada ortaya
çıkar.
Omurilik felci tedavisinde omurilik hasarı
giderildikten sonra fizik tedaviye başlanır. Felcin gerçekleştiği bölge, felcin
seviyesi, hastanın yaşı, genel sağlık durumunun hepsi dikkate alınarak kişiye
özel fizik tedavi planı hazırlanır. Tedavinin başarısı için hastanın ve hasta
yakınlarının çabası ile doğru rehabilitasyon tedavisi çok önemli rol oynar.